اگر نگاهی به تاریخ ایران بیاندازیم، نمونه‌های بسیار زیادی از وقف علمی را می‌توانیم مشاهده کنیم. با بررسی هر یک از این نمونه‌ها می‌شود به این نتیجه رسید که وقف علمی توانسته در طول زمان تبدیل به موتور محرک توسعه علم و فناوری در جامعه شده و در هر دوره جامعه را به سمت پیشرفت و رشد حرکت دهد.

 اگر بخواهیم نگاهی به نمونه‌هایی از وقف‌های علمی در تاریخ ایران بیاندازیم، باید سری به دوره سلجوقی‌ها بزنیم. در این دوران خواجه نصیرالدین طوسی با تأسیس نظامیه، فرهنگ وقف علمی را در جامعه زمان خود گسترش داد و توانست حرکتی نو و بدیعی برای رشد علمی جامعه انجام دهد.

پیشرفت‌های علمی و فرهنگی که در آن دوران رخ داد، به صورت مستقیم و غیرمستقیم از نظامیه و فرهنگ وقف علمی آن دوران نشات گرفته بود و نمونه‌ای از این پیشرفت‌های علمی تربیت دانشمندان و علمای بسیار زیادی است که از دل نظامیه بیرون آمده و جامعه را به سمت موفقیت و پیشرفت حرکت دادند.

نمونه دیگری از وقف علمی، تاسیس مجموعه علمی آموزشی ربع رشیدی در حدود ۷۰۰ سال پیش بود. این مجموعه توسط خواجه رشیدالدین فضل‌ الله همدانی، دانشمند بزرگ ایرانی در دوره ایلخانان مغول تاسیس گشت و از آن به عنوان فوق مدرن‌ترین دانشگاه آن دوران یاد می‌شود.

 این مجموعه مجهز به بخش‌های گوناگونی نظیر خوابگاه، بیمارستان، کتابخانه، دارالایتام و… بود که در آن دوران چنین مجموعه علمی در کل دنیا بسیار نادر و کم نظیر بود. در این مجموعه در حدود ۴۰۰۰۰ علم آموز از نقاط مختلف ایران و سرزمین‌های اسلامی تحصیل می‌کردند.

خواجه رشید الدین تمامی هزینه‌های ساخت این مجموعه را شخصاً و برای وقف علمی تقبل کرده بود. همین کار سبب شد تا شاهد تربیت علما و دانشمندان بسیار زیادی در این مجموعه باشیم.

در دوران حکومت صفویه نیز بحث وقف علمی بسیار پررنگ بود و انجام این کارها سبب رشد علمی در دوران صفویه و افزایش علم در جامعه شد.

بررسی این نمونه‌ها ثابت می‌کند که چگونه در طول تاریخ وقف علمی توانست باعث رشد جامعه و حرکت آن به سمت قله‌های موفقیت شود.